در این مقاله به بررسی قسمت هایی از زندگی یکی از اصحاب رسول خدا صلی الله علیه و آله، امیرالمومنین و امام حسن علیه السلام پرداخته ایم و همچنین با برشی کوتاه از زندگی یکی از اصحاب سیدالشهدا علیه السلام درصدد بیان این مطلبیم که هدف از مطالعه ی زندگی این اصحاب بزرگوار اهل بیت علیهم السلام صرفاً مطالعه ی تاریخ نیست بلکه شرح و درس بندگی خدا و امام شناسی برای ماست.
دشمن در حال روشن کردن تنور جنگ است، جنگی که همسر پیامبر صلی الله علیه و آله سوار بر شتری در مقابل امیرالمومنین علیه السلام حاضر می شود. و به همین دلیل در تاریخ اسلام به جنگ جمل معروف است. حسن بن علی علیهما السلام، محمد بن ابی بکر و عبدالله بن عباس ماموران امیرالمومنین علیه السلام اند برای ابلاغ پیام ِ امام مبنی بر آماده شدن مردم کوفه برای مقابله با جنگ. کسی مثل ابوموسی اشعری که از قَضا حاکم امام است در کوفه حاضر به همکاری نیست و مردم را توصیه به سکوت و عدم همکاری می کند! در این میان مرد می خواهد که روشن گری کند، مرد می خواهد که از حق بگوید و پای حق بایستد و اگر وظیفه بود خون هم بدهد! سکوت ابوموسی را صدای غَرّایی می شکند:
"ای مردم، این حسن بن علی بن ابی طالب علیهم السلام است، او را خوب می شناسید و می دانید که جدش پیامبر صلی الله علیه و آله و پدرش امام و وصی پیامبر صلی الله علیه و آله است. ای مردم حسن بن علی و برادرش حسین بن علی علیهم السلام در اسلام شبیه ندارند، آن دو برادر، از نظر صلاحیت، اکمل عرب و از نظر علم و عمل برتر آنانند و اکنون حسن بن علی علیهما السلام چنین شخصیتی از طرف پدرش به سوی شما آمده و شما را به حق و برای یاری پدرش فرا می خواند. به خدا سوگند سعادت مند کسی است که آنان را یاری کند و دوستشان بدارد و بدبخت کسی است که از آنان تخلف نماید و در حقشان کوتاهی کند. بنابراین دعوت آن حضرت را اجابت کنید و با همه توان کوچ نمایید، خداوند شما را رحمت کند و در این راه اجر و پاداش برای خود به حساب آورید، زیرا که خداوند پاداش نیکوکاران را ضایع نگرداند...(1)
ای مردم، امیرالمومنین علیه السلام را اجابت کنید و هر چه زودتر با سلاح و تجهیزات به سوی بصره حرکت کنید که من نخستین کسی هستم که حرکت خواهم کرد!(2) "
هر جایی که لازم بود باشد، بود! جمل، صفین، نهروان. وقتی به مولایش گفته بود: "... زمام ما در اختیار توست، اگر به خاور و مشرق بروی با تو می آییم اگر به باختر و مغرب روی آوری با تو خواهیم آمد و هر فرمانی بدهی فرمان برداریم..." جوابش نگاه مهربان مولایش بود و دعایش در حقش. (3)
آن شب زمانی که مشغول عبادت بود از رفت و آمد های مشکوک ابن ملجم، اشعث و وردان در مسجد کوفه نگران شد و حس کرد که توطئه ای در پیش باشد. از مسجد خارج شد تا آن چه را دیده برای مولایش بگوید. و از او بخواهد که او امشب را کمی احتیاط کند. اما آن شب امام از مسیر دیگری به مسجد آمدند . قبل از این که مولایش را زیارت کند امام به مسجد رسیده بودند و به نماز ایستادند.
زمانی به مسجد باز گشت که می شنید: امیرالمومنین کشته شد! امیرالمومنین کشته شد!(4)
حالا امام، حسن بن علی علیهما السلام است. به جنگ معاویه می رود، او هم به جنگ معاویه می رود. امام علیه السلام تشخیص می دهد که باید صلح کند او هم صلح می کند. نه خرده می گیرد و نه حضرتش را مانند عده ای آزار می دهد. همراه اوست و گوش به فرمان او...(5)
سخت گیری های معاویه بیشتر شده. فشار بر شیعیان زیاد شده. روی منبر رسول الله صلی الله علیه و آله علی بن ابی طالب علیهما السلام را لعن می کنند و دشنام می دهند! او تاب شنیدن این یاوه ها را ندارد. در مسجد بلند می شود اعتراض می کند. یک بار مغیره بن شعبه حاکم وقت کوفه مجبورش می کند بالای منبر رفته و مولایش علیه السلام را لعن کند. او بالای منبر می رود و چنین می گوید:
ایها الناس ان امیرکم امرنی ان العن علیا فالعنوه
ای مردم، امیر شما به من دستور داده که علی را لعن کنم پس او را لعن کنید!(6)
هم مغیره و هم مردم فهمیدند که قصد او از لعن، لعن خود مغیره بن شعبه بود، نه علی بن ابی طالب علیهما السلام.
به او و یارانش حمله کردند. پنهان شدند. بعد از مدت زمانی از ابن زیاد امان خواست. او هم امانش داد. ولی خیانت کرد. برایش پاپوش درست کرد. قرار شد همراه با طوماری که علیه او جمع کرده بودند منتقلش کنند به شام تا معاویه خودش دستور قتلش را صادر کند.(7)
زمانی که به همراه یازده تن از یارانش با دست و پای بسته به مرج عذراء رسیدند دستور رسید که هم آن جا زندانی شان کنند.
ماموران جلاد معاویه از راه رسیدند و گفتند: ما مأموریت داریم پیشنهاد کنیم که از علی علیه السلام برائت جویی کنید و او را لعن کنید تا آزاد شوید و گر نه همه شما را خواهیم کشت! و مسلّم بود که زیر بار لعن مولایشان علیه السلام نمی رفتند. دستور دادند گورهایشان را کندند و کفن هایشان را آماده کردند.
شب فرا رسیده بود. او و یارانش تا صبح به عبادت مشغول بودند. بعد از بالا آمدن خورشید بار دیگر به سوال ماموران به این مضمون جواب دادند:
"خدایا تو شاهد باشد هرگز از امیرالمومنین، علی برائت نمی جوییم... بلکه او را دوست داریم، و از کسانی که از او تبری می جویند، برائت می جوییم."
هریک از یارانش را به وضع اسفناکی کشتند و سر از بدنشان جدا کردند. حالا دیگر نوبت به او رسیده بود. مهلت خواست تا وضویی بگیرد و گفت: "من هیچ گاه وضویی نگرفته ام مگر این که بعد از آن دو رکعت نماز خوانده ام." وضو گرفت و به نماز ایستاد و بعد از نماز گفت: "به خدا سوگند هرگز نمازی کوتاه تر از این نخوانده ام تا خیال نکنی از ترس مرگ نمازم را طولانی می کنم!!"
هدبه بن فیاض اعور جلو آمد و در کمال شقاوت و سخت دلی او را جلو کشید و سر او را از بدنش جدا کرد.(8)
خبر شهادت او و یارانش بلاد مسلمین را یکی یکی در می نوردید و مسلمین از خود می پرسیدند "مگر او و همراهانش چه گناهی کرده بودند که بایستی کشته شوند و سر از بدن هایشان جدا شود؟!" امام حسین علیه السلام در نامه ای برای معاویه به صراحت به کشتن او و یارانش انتقاد کرد و رفتار او را مورد توبیخ قرار داد. تا جایی که معاویه در پاسخ به اعتراض ها این گونه گفت: زیاد پسر سمیه مرا به این کار ناشایست وادار کرد!!(9)
این قسمت از تاریخ زندگی اش مرا به یاد ماجرای شب عاشورا می اندازد:
امام علیه السلام از ضرب شمشیر ابن ملجم مرادی لعنه الله علیه در بسترند. نگاهشان را متوجه او می کنند و به این مضمون:
- چه حالی خواهی داشت وقتی تو را به اعلان بی زاری از من بخوانند؛ چه خواهی گفت؟!
- یا امیرالمومنین علیه السلام به خدا سوگند، اگر با شمشیر قطعه قطعه ام کنند و آتش افروزند مرا در آن افکنند، دست از دوستی شما نخواهم کشید جز به مدح شما لب نخواهم گشود.
امام علیه السلام فرمودند:
- خداوند تو را در نیل به همه خیرات موفق دارد و تو را از جانب خاندان پیامبرش صلی الله علیه و آله پاداش نیکو عطا فرماید.
شب عاشورا زمانی که سیدالشهدا علیه السلام به اصحاب خود فرمود من بیعت خود را از شما برداشتم .اینک شب فرا رسیده از تاریکی شب استفاده کنید و بگریزید. زیرا این مردم مرا می طلبند و اگر به من دست یابند از طلب غیر من دست می کشند... ماه پاره ی بنی هاشم برخاست و اعلام کرد که : برای چه دست از تو برداریم؟! آیا برای این که بعد از تو زنده باشیم؟! خداوند هرگز چنین روزی را نیاورد... بعد از او دو مرد از کوفه هم بلند شدند و در دفاع از امام صحبت کردند. آن دو حبیب بن مظاهر و مسلم بن عوسجه بودند. مسلم بن عوسجه گفت:" ... ای پسر فاطمه، به خدا ما تو را رها نمی کنیم تا خدا بداند که حرمت پیامبر را در غیاب او درباره تو رعایت کردیم. به خدا سوگند! اگر بدانم کشته می شوم و بعد زنده می شوم و سپس مرا می سوزانند و دیگر بار زنده می شوم و بعد خاکسترم را بر باد دهند و تا هفتاد بار با این کار را در حق من کنند، هرگز از تو جدا نشوم تا در برابر دیدگانت جام مرگ را بیاشامم ..."(10)
این ها قصه گویی نیست. این ها تاریخ خوانی نیست! این ماجراها درس امام شناسیست. گویی زندگی این بزرگان، شرح زندگی کسانی است که عبارات زیارت جامعه کبیره را نه با زبان بلکه با گوشت و پوست و خونشان عمل کرده اند و در لحظه لحظه ی زندگی شان گفته اند:
...فَالرّاغِبُ عَنْكُمْ مارِقٌ وَاللاّزِمُ لَكُمْ لاحِقٌ وَالْمُقَصِّرُ فى حَقِّكُمْ زاهِقٌ وَالْحَقُّ مَعَكُمْ وَفيكُمْ وَمِنْكُمْ وَاِلَيْكُمْ وَاَنْتُمْ اَهْلُهُ وَمَعْدِنُهُ وَ ميراثُ النُّبُوَّةِ عِنْدَكُمْ وَاِيابُ الْخَلْقِ اِلَيْكُمْ وَحِسابُهُمْ عَلَيْكُمْ وَفَصْلُ الْخِطابِ عندکم...
پس آنكه از شما رو گرداند از دين خارج گشته و آنكه ملازم شما بود به حق رسيده و آنكه كوتاهى كرد در حق شما نابود گرديد، و حق همراه شما و در ميان شما خاندان و از جانب شما است و بسوى شما بازگردد و شمائيد اهل حق و معدن آن ، و ميراث نبوت نزد شما است و بازگشت خلق خدا بسوى شما است و حسابشان با شما است و سخنى كه حق و باطل را جدا كند، نزد شماست!
...سِلْمٌ لِمَنْ سالَمَكُمْ وَحَرْبٌ لِمَنْ حارَبَكُمْ مُحَقِّقٌ لِما حَقَّقْتُمْ مُبْطِلٌ لِما اَبْطَلْتُمْ مُطيعٌ لَكُم...
صلحم با هر كه با شما صلح كند و در جنگم با هركس كه با شما در جنگ است حق مى دانم آنچه را شما حق دانستيد و باطل دانم آن چه شما باطل می دانید...
بِاَبى اَنْتُمْ وَاُمّى وَاَهْلى وَمالى وَاُسْرَتى ...…
پدر و مادر و خانواده ام و مالم و فامیلم(همه و همه) فدای شما...
این مقاله گریز هایی از زندگی یکی از اهالی کوفه بود. از فضلا و بزرگان مهاجرین صدر اسلام. همراه برادرش هانی در مدینه خدمت رسول الله شرفیاب شد و اسلام آورد. در عین حالی که رزمنده ای فداکار و جنگ آوری نام آور بود مردی زاهد و پارسا بود به خاطر نزدیکی و ارادتش به رسول خدا صل الله علیه و آله و امیرالمومنین علیه السلام و سرور جوانان اهل بهشت حسن و حسین علیهما السلام مستجاب الدعوه گشت. حُجر بن عَدی کندی معرف به حجر الخیر از معدود افرادیست که ثابت می کند کوفه مرد هم دارد!!
*در نوشتن این مطالب از کتاب های "اصحاب امام علی علیه السلام" و "اصحاب امام حسین علیه السلام" نوشته ی آیت الله سید اصغر ناظم زاده قمی بسیار استفاده شده است.
نویسنده: تحریریه سایت تخصصی امام حسین علیه السلام - سجاد خاکی صدیق
|
امتیاز مطلب : 0
|
تعداد امتیازدهندگان : 0
|
مجموع امتیاز : 0
عضو شوید
عضویت سریع
آمار مطالب
آمار بازدید
